Op 1 mei werd duidelijk dat de mineralendeal tussen de VS en de Oekraïne rond was. Nadat de VS de Oekraïne eerst had gesteund op een agressieve toon, nam de steun geleidelijk af totdat de mineralendeal werd gesloten. Daarvoor werd regelmatig gedreigd van de vredesonderhandelingstafel weg te lopen en het verliezende Oekraïne over te leveren aan de genade van Rusland. Direct na de deal blijkt de VS alsnog bereid haar invloed in te zetten voor een wapenstilstand.
Sinds de eerste tekenen van de Maidan revolutie is de Oekraïne veranderd in een geopolitiek front waar de Verenigde Staten haar invloed systematisch heeft uitgebreid, vaak onder het mom van democratisering maar in werkelijkheid gedreven door strategische en economische belangen die met de mineralendeal goed zichtbaar worden. De rol van de VS in de Maidanrevolutie van 2014 — inclusief politieke bemoeienis en steun aan regimewisseling — wordt zelden kritisch besproken in westerse media, maar is essentieel om de escalatie van het conflict te begrijpen.
De regering-Zelensky is sindsdien sterk afhankelijk geworden van Amerikaanse steun, waardoor het Oekraïense beleid in toenemende mate Amerikaanse belangen dient, zelfs wanneer dat haaks staat op de noden van de bevolking. Terwijl duizenden Oekraïners sterven, worden Oekraïense grond en infrastructuur opengesteld voor buitenlandse overname — een vorm van oorlogsopportunisme die we door de geschiedenis heen meer hebben gezien. Oorlogsopportunisme dat in de 17e eeuw zelfs veelal vanuit de lage landen werd bedreven toen financiers uit Amsterdam en Antwerpen veel verdienden aan het financieren van vooral de wanhopig worstelende partij in onder andere de 30 jarige oorlog en de Deens-Zweedse Oorlogen.
Terug naar de 21e eeuw. Er wordt vaak gesproken over “het Westen”. Echter wordt slechts de VS beter van de situatie in Europa in het algemeen en de Oekraïne in het bijzonder. Dit terwijl de rest van het westen, Europa dus, er juist op achteruit gaat. Op 7 februari 2022 verklaarde president Joe Biden tijdens een persconferentie met bondskanselier Olaf Scholz dat, mocht Rusland Oekraïne binnenvallen, de Nord Stream 2-pijpleiding “tot een einde gebracht” zou worden. Toen een journalist vroeg hoe dat mogelijk zou zijn — aangezien het project onder Duitse controle stond — antwoordde Biden: “I promise you, we will be able to do it.” De pijpleiding werd later dat jaar daadwerkelijk gesaboteerd, wat leidde tot zware economische schade voor Duitsland en een versnelde afhankelijkheid van Amerikaans LNG-gas.
Een ander sprekend voorbeeld van Amerikaanse bemoeienis in Europa die niets te maken heeft met de belangen van de lokale bevolking wordt duidelijk dankzij een gelekt telefoongesprek van 4 februari 2014 tussen Victoria Nuland, toenmalig Assistant Secretary of State voor Europese en Euraziatische Zaken, en de Amerikaanse ambassadeur in Oekraïne, Geoffrey Pyatt. In dit gesprek bespraken ze de samenstelling van een toekomstige Oekraïense regering en uitte Nuland haar frustratie over de Europese Unie met de woorden: “Fuck the EU” . Deze uitspraak veroorzaakte diplomatieke ophef; de Duitse bondskanselier Angela Merkel noemde de opmerking “volledig onacceptabel” .
Men kan blijven haarspalten over de vraag of Rusland al dan niet de agressor is maar onder de streep is Rusland als machtsbasis een gegeven. De vraag is hoe het Zelensky regime en de VS met dit gegeven omgaan en welke belangen de oplossing dient. Confrontatie, talloze Oekraïense doden en vervolgens deze mineralendeal maken pijnlijk duidelijk dat het Amerikaanse machtsstrategie was, niet het belang van het Oekraïense volk die sinds Maidan het speelveld heeft bepaald — ten koste van vrede, stabiliteit en het welzijn van miljoenen gewone mensen. Een realpolitieke benadering, gericht op neutraliteit en respect voor wederzijdse belangen, had een vreedzaam alternatief kunnen bieden. Maar daar wordt niemand in de VS zo rijk van als van het scenario dat zich nu heeft ontvouwd.
